FENER RUM PATRİKHANESİ

 

Ortodoksların Vatikanı olarak kabul edilen Fener Rum Patrikhanesi, Haliç kıyısında, Cibali ile Balat arasındaki Fener yerleşkesine oldukça görkemli Ruhani bir kimlik kazandırmıştır.

Bu kimlik, Ortodoksların dini merkezi İstanbul Patrikhanesi'nin, 1601 yılından bu yana, Aya Yorgi Kilisesi’ne yerleşmişmiş olmasındandır.

Fener yerleşkesinde ayrıca Bulgar Stefan Sveti Kilisesi, Dimitri Kantemir olarak bilinen Vlah Sarayı, Kanlı Meryem Kilisesi, Tur-i Sina olarak bilinen İoannes Prodromos Kilisesi, Kırmızı Mektep olarak bilinen Fener Rum Lisesi ve Fatih döneminde yapıldığı sanılan Fener kapısı Mescidi semtin önemli yapılarıdır.

Türkiye'de Resmi Kimliği Fener Rum Patrikhanesi, Ortodoks dünyasında ise Konstantinopolis Ekümenik Patrikhanesi olup, 250 milyon Ortodoks'un ruhani önderi konumunda olan bir kurumdur.

Patrikhane, Ortodoks dünya içerisindeki tarihten gelen hiyerarşik yapısını ve diğer Hristiyan mezhepleri, diğer semavi dinler ve diğer hükümetler nezdindeki konumunu muhafaza etmektedir.

Bu kurumun ülkemizde olması ve başında Bartolomeo gibi bir diyalog adamının bulunması bir çok açıdan oldukça önemlidir.

Konstantinopolis Ekümenik Patrikhanesi, M.S. 37 yılında İsa Peygamberin havarilerinden olan Apostol Andrea tarafından kurulmuştur. M.S. 451 yılında Kadıköy’de toplanan 4ncü Ekümenik Konsül’ ün kararları ile Roma Patrikhanesi ile eşit sayılmıştır.

Roma İmparatorluğu’nun Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmasından sonra, Bizans İmparatorluğu içindeki Hristiyanlar, İstanbul Ortodoks Kilisesi’ne bağlanmış ve “Doğu Kilisesi” olarak da adlandırılan Ortodoks Kilisesi, 5 nci yüzyılda Katolik Kilisesi’nden ayrılmıştır.

İstanbul’un fethinden sora Fatih Sultan Mehmet, Konstantinopolis Patriği seçilen Genadios Türk ve İslam hukuku çerçevesinde, patriğin görev ve yetkilerini gösteren, Patrikhane’ye bazı ayrıcalıklar tanıyan bir ferman çıkarmıştır.

Fatih’ten sonra ise Osmanlı hükümdarlarının Patrikhane’ye verilen imtiyazları benimseyen fermanlar vermesi gelenek haline gelmiştir. Böylece Fener Rum Patrikhanesi yasal statü kazanmıştır.

Fener Rum Patrikhanesi yerleşkesinde gördüğüm yapıları görünce, 250 milyon Ortodoks'un temsil edildiği Patrikhane burası mı? Diye hayal kırıklığına uğramıştım. Oysa ben yıllarca, Eyüpsultan-Eminönü hattında çalışan şehir hatlarında seyahat ederken gördüğüm ''Kırmızı Kale'' olarak da adlandırılan Fener Rum Lisesi'ni Patrikhane olarak tanımış ve yayınlamıştım.

Sonraki araştırmalarımdan öğrendiğime göre, Osmanlılar, camilerden daha yüksek ve daha görkemli Kilise ya da Gayrimüslimlerin dini yapılarına izin vermiyormuş.