PORTEKİZ KÜRESEL İMPARATORLUĞU

 

Gezgin olmanın yanı sıra iyi bir sanatsever olarak da bulurum kendimi. İstanbul Sakıp Sabancı Müzesi’nde, 14 Mayıs 2009'da, Portekizli sanatçıların eserlerinin yer aldığı tablo, halı ve fotoğraflardan oluşan ”Lizbon Bir Başka Şehirden Hatıralar” adlı sergi açılmıştı.

Sergide konuşan SSM Müdürü Dr. Nazan Ölçer; Dünyada ”ruh ikizi” diye bir kavram varsa, bunun en çok Lizbon ve İstanbul için söylenmiş olması gerekir. Demişti.

Sergiyi birkaç kez gezdikten sonra, İstanbul'un ruh ikizi Lizbon'a gitmeyi hayallerim arasında bir yere koymuştum.

”Lizbon Bir Başka Şehirden Hatıralar” adlı sergiyi gezdikten 9 yıl sonra, 9 Şubat 2018 tarihinde bu hayalim gerçekleşti.

Lizbon'a gitmeden aylar önce yaptığım araştırmalar sonunda, tarihteki ilk küresel imparatorluğun Portekiz İmparatorluğu olduğunu da öğrenmiştim.

Batı Avrupa’daki koloni imparatorluklarından, 1415 ile 1999 yılları arasında, sömürgeciliği en uzun süre sürdüren devletti Portekiz.

Denizaşırı Portekiz İmparatorluğunun temellerini atan Kral I. Manuel tarafından, 1495 yılında Hindistan’a denizden yol aramakla görevlendirilen Vasco da Gama’nın emrine dört gemiyle 160 denizci verilmişti.

8 Temmuz 1496 tarihinde yola çıkan donanma uzun süren bir yolculuğun ardından önce Ümit Burnu’na sonra da Mayıs 1498’de Hindistan’ın batı kıyılarına ulaşmıştı.

On beşinci yüzyıl sonunda başlayan coğrafi keşifler hem Portekiz’e hem de dünya tarihine yeni bir yön verdi. Bu çağın başlangıcında büyük rol oynayan Kral I. Joe’nun oğlu Prens Henri’nin desteklediği Portekizli denizciler bu keşiflerde öncü oldu.

Portekiz'in oldukça uzun sahil şeridi, çok sayıdaki liman kenti ve nehirleri, Portekizli denizcilerin yetişmesinde büyük avantaj sağladı.

Portekiz filosunun 1415’te Kuzey Afrika’daki zengin ticaret merkezi Ceuta’yı ele geçirmesiyle Portekiz İmparatorluğu dönemi başladı. Bunu, Atlas Okyanusu’ndaki diğer keşifler izledi.

Azorlar ve Madeira adalarının egemenliğinin elde edilmesiyle ilk sömürgecilik hareketleri ortaya çıktı.

Ancak bu keşif süreci, Portekiz ile yine kendisi gibi açık denizlere açılan ve keşiflerde bulunan komşu ülke İspanya arasında bir süre sonra mücadeleye dönüştü. 1494’te imzalanan Tordesillas Antlaşması, Avrupa’nın haricindeki coğrafyayı iki ülke arasında iki imtiyazlı bölgeye böldü.

Cabo Verde Adaları başlangıç noktası alınarak, bu noktanın 1550 kilometre batısında Kuzey-Güney meridyeni çizildi. Sınırın batısında kalan keşfedilmiş ve keşfedilecek bütün bölgelerin İspanya’ya ait olduğu kabul edildi. Sınırın doğusunda kalan keşfedilmiş ve keşfedilecek bütün bölgeler ise Portekiz’e verildi.

Hindistan’daki Goa, Basra Körfezi’ndeki Hürmüz Boğazı, Malezya yeni keşifler arasında katıldı ve Portekiz İmparatorluğu, Hint Okyanusu ve Güney Atlas Okyanusu’ndaki ticaret yollarının egemenliğini eline geçirdi.

Portekiz İmparatorluğu, tarihi boyunca çok sayıda ülkeyi kolonileştirmişti. Afrika ülkelerinden Uzakdoğu’ya ve Güney Amerika’ya kadar birçok ülkeyi sömürgeleştiren Portekiz, sömürgecilik konusunda İngiltere’yi bile geride bırakmıştı.

Halen dünyada 200 milyona yakın insan Portekizce konuşmaktadır.

Portekiz İmparatorluğu'ndaki en önemli koloniler:

• Madeira ( 1420'de kuruldu )

• Azorlar ( 1439 )

• Yeşil Burun ( 1462 )

• Sao Tome ve Principe ( 1486 )

• Portekiz Cochin ( 1503 )

• Portekiz Mozambik ( 1506 )

• Portekiz Goa ( 1510 )

• Portekiz Malacca ( 1511 )

• Portekiz Hürmüz ( 1515 )

• Portekiz Kolombosu ( 1518 )

• Portekiz Brezilya ( 1532 )

• Portekiz Makao ( 1557 )

• Portekiz Nagazaki ( 1571 )

• Portekiz Angola(1571)